ΓΙΑΝΝΗΣ ΔΕΛΗΣ
Οι ταινίες του Πάσχα ή για την ακρίβεια, οι ταινίες που προβάλλουν τα τηλεοπτικά κανάλια την περίοδο πριν το Πάσχα συνιστούν ένα ιδιαίτερο συνονθύλευμα, πρωτίστως από άποψης θεματολογίας.
Πέραν των αυθεντικά θρησκευτικών ταινιών, που πραγματεύονται τη ζωή του Ιησού ή άλλων προσωπικοτήτων της Βίβλου, τα κανάλια επιλέγουν να προβάλλουν ταινίες “Sword and Sandal”, που συνήθως διαδραματίζονται την εποχή της ακμής της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας ή, πολύ απλά, συγκινητικά δράματα, επικών και μη διαστάσεων, που διαδραματίζονται σε οποιαδήποτε εποχή οπουδήποτε στον κόσμο. Συχνά πιάνουμε τον εαυτό μας να βαριέται ακόμα και μπροστά στο ενδεχόμενο να πετύχουμε κάποια από αυτές τις ταινίες στο zapping, όμως αν κάτι τέτοιο συμβεί, το πιθανότερο είναι ότι θα τις αφήσουμε να παίζουν και θα τις χαζέψουμε για ακόμα μια φορά.
Ο Χιτών (1953)
Βασισμένη στο μυθιστόρημα του Lloyd C. Douglas, η ταινία αφηγείται την ιστορία του του Ρωμαίου στρατιωτικού Μάρκελλου Γαλλίονα, στον οποίο ανατίθεται από τον Πόντιο Πιλάτο η επίβλεψη της διαδικασίας σταύρωσης του Ιησού. Μετά τον θάνατό του, ο Μάρκελλος κερδίζει στα ζάρια τον Χιτώνα του Θεανθρώπου και έτσι σταδιακά ξεκινάει να νιώθει την χριστιανική πίστη. Στο ρόλο του Μάρκελλου είναι ο Richard Burton, ενώ μαζί του συμπρωταγωνιστούν οι Jean Simmons και ο Victor Mature, ο οποίος υποδύεται τον δούλο του Δημήτριο. Ο Mature πρωταγωνίστησε στην ταινία “Δημήτριος και Μονομάχοι”, η οποία ξεκινάει από το σημείο όπου τελειώνει ο “Χιτών”.
Ben-Hur (1959)
Ο Charlton Heston, λίγα χρόνια μετά την ερμηνεία του στις “Δέκα Εντολές”, υποδύθηκε τον πλούσιο ευγενή Εβραίο έμπορο Judah Ben Hur. Ο Ben Hur πίστευε στην ελευθερία του εβραϊκού λαού και για τον λόγο αυτό ήρθε σε κόντρα με τον παιδικό του φίλο Ρωμαίο διοικητή της περιοχής, Messala, ο οποίος πρέσβευε, φυσικά, τις αξίες της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας. Εξαιτίας ενός ατυχήματος που συνέβη στο σπίτι του Ben Hur, ο Messala αποφάσισε να τον τιμωρήσει στέλνοντάς τον σκλάβο σε γαλέρα. Η ταινία αφηγείται την ιστορία του Ben Hur ως τη στιγμή που γίνεται μάρτυρας της Σταύρωσης του Ιησού και αισθάνεται ότι η πίστη του αλλάζει. Κέρδισε 11 Βραβεία Όσκαρ, ανάμεσα στα οποία Καλύτερης Ταινίας, Καλύτερης Σκηνοθεσίας, Καλύτερων Κοστουμιών και Καλύτερης Μουσικής.
Cleopatra (1963)
Η επική ταινία του Joseph L. Mankiewicz ήταν η ακριβότερη παραγωγή της εποχής της, η οποία σχεδόν οδήγησε την 20th Century Fox σε χρεοκοπία. Κατά τη διάρκεια των γυρισμάτων προέκυψαν πολλά προβλήματα διαφόρων διαβαθμίσεων – από ένα σκάνδαλο ανάμεσα στο πρωταγωνιστικό ζευγάρι Elizabeth Taylor και Richard Burton ως την ακαταλληλότητα ορισμένων σκηνικών που χρειάστηκε να ανακατασκευαστούν. Το κόστος παραγωγής εκτοξεύτηκε και παρότι η ταινία έσπασε ταμεία, δεν κατάφερε να αποφέρει κέρδος στους παραγωγούς. Η ταινία εστιάζει στη ζωή της βασίλισσας της Αιγύπτου Κλεοπάτρας της VII, η οποία προσπαθεί σθεναρά να αντισταθεί στον ρωμαϊκό επεκτατισμό, ώστε να προστατέψει το βασίλειο και τον θρόνο της. Πρόκειται για ένα υπερθέαμα, ιδίως σε επίπεδο σκηνικών και κοστουμιών, το οποίο όμως γρήγορα μας κουράζει και μας ωθεί να ασπαστούμε τον μινιμαλισμό μια για πάντα.
El Cid (1961)
Η επική ταινία του Anthony Mann αφηγείται τη ζωή του Καστιλλιάνου Ιππότη Ντον Ροντρίγκο Ντίαζ ντε Βιβάρ, ή αλλιώς Ελ Σιντ, που στα αραβικά σημαίνει “Ο Κύριος”. Ο Ελ Σιντ έζησε τον 11ο αιώνα μ.Χ., πολέμησε στη Βόρεια Αφρική και συνεισέφερε στην ένωση των επιμέρους βασιλείων της Ισπανίας. Στον ρόλο του Ιππότη είναι ο Charlton Heston, μαζί με τον οποίο συμπρωταγωνιστεί η Sophia Loren. Η ταινία προβάλλεται τακτικά το Πάσχα, παρότι η μοναδική σχέση που έχει με τη γιορτή έγκειται στο ότι την εποχή όπου διαδραματίζεται ο χριστιανισμός έχει εγκαθιδρυθεί στην Ιβηρική Χερσόνησο και οι μουσουλμάνοι υφίστανται διώξεις.
The Fall of the Roman Empire (1964)
Ο θάνατος του αυτοκράτορα Μάρκου Αυρήλιου προκαλεί απανωτούς κλυδωνισμούς στην αρχαία Ρώμη. Αγριεμένα γερμανικά φύλα απειλούν τα βόρεια σύνορα, ο λαός ζει κάτω από το όριο της φτώχειας και η διαφθορά κατακλύζει τα υψηλά στρώματα της κοινωνίας. Ο τίτλος δεν αναφέρεται στην πτώση της Αυτοκρατορίας, η οποία επήλθε πολλά χρόνια μετά τη χρονολογία που τοποθετείται η ταινία, αλλά υποδηλώνει την πνευματική και ηθική κατάπτωσή της, η οποία οδήγησε σταδιακά και στη διάσπασή της. Η διαδοχή στον θρόνο, η φιλία και η πολιτική περιπλέκονται καθώς άντρες με θεληματικά πιγούνια προσπαθούν να ανελιχθούν στις υψηλές θέσεις του πολιτεύματος. Πρωταγωνιστούν οι Sophia Loren, Stephen Boyd, Alec Guinness, James Mason και Christopher Plummer.
Doctor Zhivago (1965)
Ίσως η πιο αψυχολόγητη επιλογή “πασχαλιάτικης” ταινίας εκ μέρους των ελληνικών τηλεοπτικών σταθμών είναι, βέβαια, η ταινία του David Lean, που βασίζεται στο ομώνυμο μυθιστόρημα του Boris Pasternak, Δόκτωρ Ζιβάγκο. Ο Omar Sharif είναι ο γιατρός Γιούρι Ζιβάγκο και η Julie Christie υποδύεται την Λάρα Αντίποβα. Οι δυο πρωταγωνιστές συναντιούνται λίγο πριν την Οκτωβριανή Επανάσταση και ερωτεύονται παράφορα, όμως οι πολιτικές εξελίξεις θα σταθούν εμπόδιο στην ευτυχία τους. Η ταινία προτάθηκε για 10 βραβεία Όσκαρ, κέρδισε τα μισά και έμεινε στην ιστορία ως μια από τις 100 καλύτερες ταινίες όλων των εποχών.
Lawrence of Arabia (1962)
Το έτερο έπος του David Lean, O Λώρενς της Αραβίας προβάλλεται εξίσου συχνά το Πάσχα και αφηγείται τη ζωή του Βρετανού Αξιωματικού T.E. Lawrence, που πολέμησε στην Αραβία κατά τη διάρκεια του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Ο Peter O’Toole υποδύεται τον ηρωικό Lawrence και μαζί του συμπρωταγωνιστούν οι Alec Guinness, Jack Hawkins, Anthony Quinn, Omar Sharif και Claude Rains. Η ταινία κέρδισε 7 Βραβεία Όσκαρ, ανάμεσα στα οποία συγκαταλέγονται το Όσκαρ Καλύτερης Ταινίας, Καλύτερης Μουσικής, Καλύτερης Καλλιτεχνικής Διεύθυνσης και Καλύτερης Φωτογραφίας.
10 πράγματα που δεν γνωρίζαμε για την τηλεταινια “Ιησούς από τη Ναζαρέτ”
Η ιδέα για τη δημιουργία μιας σειράς για τη ζωή του Ιησού ανήκε τον Βρετανό παραγωγό Lew Grade, και προέκυψε μετά από μια επίσκεψή του στο Βατικανό και τον Πάπα Παύλο τον 6ο. Ο Πάπας τον είχε συγχαρεί για μια θρησκευτική τηλεταινία που είχε δημιουργήσει και κατόπιν του είχε εκφράσει την ευχή του το επόμενο τηλεοπτικό του πρότζεκτ να αφορά στη ζωή του Ιησού. Όταν ο Grade πήρε την απόφαση να προχωρήσει σχετικά, ζήτησε από τον Franco Zeffirelli να αναλάβει τη σκηνοθεσία, πρώτον διότι ήταν Καθολικός και δεύτερον διότι γνώριζε προσωπικά τον Πάπα, ο οποίος επέμενε πως ήταν ο κατάλληλος σκηνοθέτης για μια τέτοια σειρά.
Ο Franco Zeffirelli σκεφτόταν αρχικά για το ρόλο του Ιησού είτε τον Dustin Hoffman, είτε τον Al Pacino, ενώ τον Robert Powell, που τελικά πήρε το ρόλο, τον προόριζε αρχικά για Ιούδα.
Τόσο ο Zeffirelli, όσο και ο εξωτερικός παραγωγός της σειράς, Lew Grade, ήθελαν η συγκεκριμένη διασκευή της ζωής του Ιησού να απευθύνεται σε όλο το τηλεοπτικό κοινό, ανεξαρτήτως θρησκείας και για να είναι όσο το δυνατόν πιστή στην Καινή Διαθήκη, αλλά και την εποχή, ζήτησαν τη βοήθεια χριστιανών, εβραίων και μουσουλμάνων μελετητών της θεολογίας.
Για πολλά χρόνια διατηρούσε το ρεκόρ της ακριβότερης τηλεοπτικής παραγωγής, καθώς το μπάτζετ της είχε ξεκινήσει από τα 12 εκ. δολάρια, ποσό που εκείνη την περίοδο ήταν πολύ δύσκολο να διατεθεί για την τηλεόραση.
Καθώς ο Powell έμοιαζε πολύ εξωτερικά με τον Ιησού, όπως απεικονίζεται στη χριστιανική τέχνη, τα μέλη του συνεργείου, όποτε τον έβλεπαν να περνάει από μπροστά τους ντυμένος με το κοστούμι του για το γύρισμα, αισθανόταν περίεργα και σταματούσαν να βρίζουν.
Χάρη σε αυτή την ομοιότητα, το μοναδικό make-up που χρειαζόταν ο ηθοποιός ήταν ελάχιστο μπλε μολύβι στο επάνω βλέφαρο και ελάχιστο λευκό μολύβι στο κάτω, ώστε να τονίζεται το – ήδη διαπεραστικό – γαλάζιο βλέμμα του και να λαμβάνει μια μεταφυσική διάσταση.
Ο σκηνοθέτης είχε ζητήσει από τους ηθοποιούς που έπαιζαν τον Ιησού στις διάφορες φάσεις της ζωής του να μην ανοιγοκλείνουν τα μάτια τους, ώστε να μοιάζει το πρόσωπό τους απόκοσμο.
Ο Έλληνας ηθοποιός Γιώργος Βογιατζής, που υποδύεται τον Ιωσήφ, μιλούσε μεν αγγλικά στα γυρίσματα, ωστόσο αυτή η φωνή που ακούγεται δεν είναι δική του, αλλά ανήκει στον ηθοποιό Norman Eshley. Το ντουμπλάρισμα είμαι μια τεχνική που χρησιμοποιούσε ευρέως ο Zeffirelli σε όλη τη διάρκεια της καριέρας του.
Τα γυρίσματα της σειράς έγιναν στην Τυνησία, και την ίδια περίοδο σε διπλανή τοποθεσία γυριζόταν η ταινία Star Wars: Episode IV – A New Hope. Μάλιστα, μια μέρα ο R2-D2, του οποίου τον έλεγχο είχε το συνεργείο μέσα από ένα ειδικό τηλεκοντρόλ, “χάθηκε” και μπήκε μέσα στο σκηνικό του Ιησού από τη Ναζαρέτ. Στο ίδιο μέρος γυρίστηκε δυο χρόνια μετά και η ταινία των Monthy Python Life of Brian, της οποίας πρωταγωνιστής είναι ένας κάτοικος της Ιουδαίας που τον μπερδεύουν με τον Μεσσία.
